'Επικίνδυνη Συμπόνια' του Stefan Zweig
Don't Judge A Book By The Cover
Γράφει η Δέσποινα Καραμουζά
Μπορεί ο οίκτος να γίνει επικίνδυνος; Κινδυνεύουμε αλήθεια απ’ την πολύ συμπόνια ή μήπως είναι άλλα τα συναισθήματα που, μεταμφιεσμένα σε συμπόνια, έχουν τη δύναμη να μας αποτελειώσουν;
Την απάντηση έχει ο Stefan Zweig (1881-1942) στο αριστουργηματικό βιβλίο ‘Επικίνδυνη Συμπόνια’, που ενώ γράφτηκε πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εκτυλίσσεται πριν απ’ τον Πρώτο και περιγράφει σπαρακτικά τη βασανιστική προδοσία της τιμής και του έρωτα με φόντο τη διάλυση της Αυστρο - Ουγγρικής Αυτοκρατορίας. Ο Zweig, συγγραφέας μεγάλου διαμετρήματος, εκμεταλλεύεται με μαεστρία μια ανθρώπινη στιγμιαία γκάφα για ν’ ανοίξει την πόρτα της σκοτεινής ανθρώπινης φύσης και να σκιαγραφήσει ένα πορτραίτο συναισθηματικού εκβιασμού κι ενοχών.
Ο νεαρός, ταπεινής καταγωγής, υπολοχαγός Hofmiller καλεσμένος στη χοροεσπερίδα ενός πλούσιου και ισχυρού Ούγγρου αριστοκράτη θεωρεί καθήκον του να χορέψει με την κόρη του οικοδεσπότη αλλά η νεαρή Edith είναι καθηλωμένη λόγω παράλυσης κι ο υπολοχαγός κατακλύζεται από οίκτο για την άτυχη κοπέλα. Μέχρι να καταλάβει ο Hofmiller σε τι μπελάδες θα τον βάλει η λεπτή ηδονή του οίκτου, όμοια με συναισθηματικό δηλητήριο, η εύθραυστη και συνάμα μακιαβελική Edith, που στην αρχή παίρνει τον οίκτο για έρωτα, τον κρατάει κοντά της εκμεταλλευόμενη το πρόβλημά της. Τελικά η ζωή και ο οίκτος θα φανούν οι πιο δυνατοί παίκτες στην ιστορία που δεν έχει καλό τέλος, μια και τα χρήματα του πατέρα της δε φέρνουν τη γιατρειά και την ευτυχία, ενώ ο Hofmiller παγιδεύεται για πάντα στη δειλία του. Γιατί το μεγαλύτερο κακό στον κόσμο δε γίνεται από τη βαρβαρότητα αλλά από την αδυναμία, αυτόν το μισό οίκτο που δε φτάνει μέχρι την τελική θυσία.
Το μοναδικό μυθιστόρημα του πολυταξιδεμένου αυστριακού διηγηματογράφου, θεατρικού συγγραφέα, μεταφραστή, δημοσιογράφου και βιογράφου Zweig έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και με πολλούς τίτλους. Στην Ελλάδα πρωτοκυκλοφόρησε το 1945 από τις Εκδόσεις των Φίλων με τον τίτλο ‘Ανυπόμονη Καρδιά, αργότερα απ’ τον Γκοβόστη με τίτλο ‘Επικίνδυνη Συμπόνια’ και πολύ πρόσφατα απ’ τις εκδόσεις Άγρα που επέλεξαν να το επαναφέρουν στην αγορά μέσω της πρώτης αλλά εξαιρετικής κι αγέραστης μετάφρασης της Μιμίκας Κρανάκη με τίτλο ‘Επικίνδυνος Οίκτος’.
Μ’ όποιον τίτλο κι αν διαβάσετε αυτήν την υπέροχη σκιαγραφία χαρακτήρων που παρακμάζουν και καταρρέουν μαζί με την Ευρώπη των δύο πολέμων, θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν δύο ειδών συμπόνιες… η μια αδύναμη κι αισθηματική, δεν είναι στην πραγματικότητα παρά η ανυπομονησία της καρδιάς να διώξει, όσο πιο γρήγορα γίνεται, τη θλίψη που νιώθει μπροστά στη δυστυχία των άλλων. Αυτή δεν είναι αληθινή συμπόνια αλλά μια ενστικτώδης υπεράσπιση της ψυχής από τον ξένο πόνο. Η άλλη, η μόνη που αξίζει, δεν είναι αισθηματική, μα δημιουργική συμπόνια που ξέρει τι θέλει, κι είναι αποφασισμένη να υποστεί τα πάντα… ως τα έσχατα όρια της ανθρώπινης αντοχής κι ακόμα πιο πέρα. Απλά, ο ήρωας του Zweig διαλέγει την επικίνδυνη συμπόνια και μαθαίνει ότι κανένα έγκλημα δεν ξεχνιέται όσο βρίσκεται στη συνείδησή μας.
*Βρείτε μια μεγάλη ποικιλία από μεταχειρισμένα βιβλία του Στέφαν Τσβάιχ στην Παλαιοβιβλιοθήκη της Θεσσαλονίκης! Το μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο παλαιοβιβλιοπωλείο της Ελλάδας τώρα και στο διαδίκτυο!